Karatay Medresesi, 1251 yılında Emir Celaleddin Karatay tarafından yaptırılmıştır. Selçuklu Devleti Sultanı II. İzzeddin Keykâvus’un hükümdarlığı dönemine denk gelmektedir. Mimarının kim olduğuna dair herhangi bir kayıt yoktur. Duvarlarında ve kubbesinde kullanılan çiniler, Anadolu çini sanatının en güzel örneği olarak kabul edilmektedir.
Karatay Medresesi, Konya’ da Aleaddin Tepesi’ nin hemen yanıbaşında yer almaktadır. Medrese, Selçuklu döneminde dini derslerin verildiği önemli eğitim kurumlarından biriydi. Yine Aleaddin Tepesi’nin yanındaki İnce Minareli Medrese gibi. Günümüzde çini müzesi olarak kullanılmaktadır. Selçuklu ve Osmanlı döneminden birçok çini örneklerine sahip zengin bir koleksiyonu vardır.
Mimari Özellikleri
Mimari özellikleri açısından da Türk mimarisinin önemli örneklerinden biridir. Tek katlı bir plana sahiptir. Kapalı bir avlusu vardır. İnşaasında, Sille’den getirilen kesme taşlar kullanılmıştır. Avlu duvarları ve kubbe ise kiremittir. İç süslemerinde kullanılan çiniler ise, Selçuklu çini sanatının zirvesidir.
Yapının en etkileyici kısmı ise hiç şüphesiz kubbesi. Eskiden kubbenin ortası boşmuş. Direk göğe açılıyormuş. Şimdi pencere yapılmış. Kubbenin altında kare bir alan ve ortasında bir havuz var. Muhtemelen yağmur suyunun toplanması için.
Karatay Medresesi Çinileri
Selçuklu döneminde, çinicilik alanında birçok sanatsal teknik kullanılmıştı. Kullanılan desenler de oldukça zengindi. Genellikle simetrik desenler kullanılıyordu. Bunun yanında insan ve hayvan figürleri de kullanılırdı. Osmanlı döneminde bu figürler daha soyut bir hal alıyor.
Karatay Medresesi’nde o dönemlere ait çini örneklerininin en önemlilerini görebilirsiniz. Fruze, lacivert ve mor renkler dikkati çekiyor.
Duvarlardan kubbeye geçişlerde üçgen formunda pandantifler kullanılmıştır. Bir yelpazeye benziyor. Gökyüzünden gelen ışık hüzmelerinin bir noktada toplanmasının bu şekilde resmedildiği de rivayet ediliyor.
Kare şeklindeki orta alandan küresel kubbeye geçiş bu şekilde sağlanmıştır. Kubbeye açılan bu üçgenlerden ortadakinde geometrik kufi harflerle Hz. Muhammedin ismi yazılıdır. Sağdaki ve soldaki üçgenlerde dört halifenin (Ebu Bekir, Ömer, Osman ve Ali) isimleri yazmaktadır. Bazı yerler de Hz. İsa, Hz. Musa ve Hz. Davud isimleri bulunuyor.
Üçgen pandantiflerin üzerinde ise kubbe yükselmektedir. Gökyüzünü andırmaktadır. 24 ışınlı yıldızlarla kubbenin bütün yüzeyi süslenmiştir.
Eyvan Kısmındaki Çiniler
Kubbeli kare alandan, medresenin eyvan bölümüne çıkan basamaklar vardır. Eyvana açılan kemerin üzerinde yine kufi harflerle Ayetel Kürsi ve besmele yazılıdır. Eyvanın yan duvarlarındaki çiniler de etkileyicidir. Geometrik desenlerle kaplıdır.
Eyvanın solunda kubbeli başka bir alan vardır. Celaleddin Karatay’ ın türbesi buradadır.
Kubadabad Sarayı Çinileri
Medresenin içerisindeki odalardan bir diğerinde ise, Beyşehir Gölü kenarında bulunan Kubadabad Sarayı’ndan getirilen duvar çinileri ve cam levhalar sergilenmektedir. Burada insan ve hayvan figürleri ile birlikte doğadan çeşitli figürlerin bulunduğu bir galeri vardır.
