Floransa başyapıt dolu bir şehir. Her an bir ilk ya da en olan eserle karşılaşabilirsiniz. Medici Şapeli’ne girmeye çalışırken kendimi Laurentian Kütüphanesi‘nin merdivenlerinde bulmuştum. Dünyanın en meşhur merdivenleri olduğunu aylar sonra öğrendim.
Laurentian Kütüphanesi, Avrupa’nın ilk halk kütüphanesidir. Alışılmış kütüphane tasarımlarından biraz farklı. Masa yerine sıralar var. Kitaplar sıraların altına konulurmuş. Sıraların kenarındaki levhalarda o sırada bulunan kitaplarla ilgili bilgiler var.
Hikayesi
15. yüzyılda kitaplar azdı. Geniş bir kitap koleksiyonuna sahip olmak güç ve zenginliği temsil ediyordu. Ortaçağ Avrupa’sının en güçlü ailelerinden Floransalı Medici Ailesi de çok sayıda kitap ve el yazması esere sahipti.
Ailenin kütüphanesindeki kitapların neredeyse tamamını Cosimo de Medici toplatıyor. Niccolo Niccoli, Cosimo’nun kitap toplaması için görevlendirdiği kişilerden biri. Niccoli hayatını, Roma İmparatorluğu yıkıldıktan kaybolan antik eserleri bulmaya adıyor. Avrupa’nın her tarafından antik eserler topladı. Laurentian Kütüphanesi’nin temelini Niccolo Niccoli’ye ait 400 adet el yazması oluşturuyor. Bu el yazmaları 15. yüzyıl İtalya’sının şekillenmesinde önemli rol oynadı.
Aynı zamanda kaligraf olan Niccoli’nin, bu el yazmalarını kopyalamak için geliştirdiği yazı karakteri günümüzde kullandığımız “italik” karaktere dönüştü. Medici’lere çalışan diğer bir el yazması avcısı da Bracciolini. Onun kullandığı yazı karakteri de günümüze kadar geliyor. Bugün çokça kullandığımız “Roman” yazı karakteri.
Cosimo de Medici’nin bu kütüphane için topladığı el yazması sayısı 10 bini geçiyor. (Babasının sadece 3 kitabı vardı.) Bunun üzerine, İtalya’nın en önemli bu kitap koleksiyonuna bir kütüphane yapması için Michelangelo görevlendirildi.
Michelangelo kütüphane için ilk tasarımını 1523’te yaptı. Kütüphanenin inşaası devam ederken Floransa’da Mediciler eski güçlerini kaybettiler ve sürgüne gitmek zorunda kaldılar. Bunun üzerine, Michelangelo da Floransa’dan ayrıldı, Roma’ya gitti. Ve kütüphane yarım kaldı. Yıllar sonra Michelangelo kütüphane için tasarladığı merdivenlerin çizimlerini Floransa’ya gönderdi. Merdivenler orjinal modele sadık kalınarak Ammanati ve Vasari tarafından tamamlandı.
Okuma salonu alışılmış kütüphane tasarımlarından farklı, kilise sıralarına benzer oturaklar var. Kitaplar bu sıraların altında. Kütüphane, özellikle de giriş kısmı Michelangelo’nun en büyük mimari eseri olarak kabul ediliyor. Giriş kısmındaki merdivenlerin mimarlık tarihindeki, kendi başına ayakta durabilen ilk merdiven olabileceği düşünülüyor.
Basamaklar yukarıdan aşağıya doğru akan bir sıvı hissi veriyor. Okuma salonundan dışarıya doğru dökülen bir sıvı. Michelangelo okuma salonu gibi merdivenleri de ahşap olarak tasarlamıştı. Tam bir bütünlük sağlamayı düşünmüştü. Tamamlanmasını göremediği merdivenler, başkaları tarafından mermerden yapıldı. Rönesans’a diğer Floransalı arkadaşlarıyla damga vuran bu sanatçının eseri hiçbir zaman orijinal haliyle yapılamadı, yarım kaldı.
Kütüphanenin tavanı ve zemin Medici ailesinin sembolleriyle süslü. Zaten kütüphane adını Lorenzo de Medici’den alıyor.
Michelangelo’ya ait bazı notlar ve Sistina Şapeli‘nde kullandığı çizimler de burada bulunan eserler arasındadır.
Giriş ve Biletler
Kütüphaneye girişler ücretsiz. Daha detaylı bilgiler ve fotoğraflar için: http://www.museumsinflorence.com/musei/Laurentian_Library.html