Vatikan Müzeleri’nin geçmişi beş asır öncesine dayanmaktadır. İkinci Julius sanata olan ilgisiyle dikkat çeken bir papaydı. Beldevere Avlusu’nda antik heykel koleksiyonu toplamaya başlamıştı. Müzenin çekirdeğini bu koleksiyon oluşturmaktadır. Zamanla koleksiyondaki eserlerin sayısı arttı ve yeni binalar yapıldı. Vatikan, günümüzde dünyanın en önemli sanat koleksiyonlarından birine ev sahipliği yapmaktadır.
Vatikan Müzeleri, 54 müze ve 1400 odadan oluşan bir yapı. Şuana kadar, gezerken en çok zorlandığım müzeydi diyebilirim. Çok da büyük olmayan alanlarda binlerce eser ve müzeyi gezen on binlerce kişi. Bazı yerlerde görevliler duraksama yapılmaması için uyarılar yapıyordu.
Ziyaret öncesinde kesinlikle iyi bir hazırlık yapılması gerekiyor. Bu yazıda, müze gezimden aldığım bazı notları ve öne çıkan eserleri paylaştım.
Müzelere Giriş
Eskiden, Vatikan Müzeleri’ne girişler Aziz Petrus meydanındaki çan kulesinin (Arcodelle Campane) altından yapılırmış. 1932 yılında müzelere anıtsal bir giriş yapılmasına karar verilir. Bunun üzerine, bugün Vatikan’ın simgeleri arasında yer alan meşhur spiral merdivenler tasarlanır. Mimarı G. Momo’dur. Merdivenin kenarındaki bronz parapetlerin tasarımı ise heykeltraş A. Maraini’ye ait.
Müzeye girişler bu tarihi merdivenlerden yapılmaktadır. Merdivenleri çıkmak istemeyenler için asansör de bulunmaktadır.
Merdivelerden sonra, ağaçlar arasında Aziz Petrus Bazilikası manzarası ile bir avlu sizi karşılıyor. Burası, Michelangelo’nun başyapıtları arasında yer alan bazilikanın kubbesinin en güzel görülebildiği noktalardan biridir.
Bu avludan, antik büst ve mozaiklerin olduğu geçiş odalarından sonra Resim Galerisi (Pinacoteca) ‘ne ulaşılıyor.
Resim Galerisi (Pinacoteca)
Resimler kronolojik sıralamasına göre 15 odada sergileniyor. İlk oda ilk dönem Bizans ve İtalyan resimleriyle başlıyor. Son iki oda Flaman ressamlara, diğer odalar ise İtalyan ressamlara ayrılmış. Galeri, başta Leonardo da Vinci, Raphael, Titian, Giotto ve Caravaggio olmak üzere pekçok ressamın eserlerine ev sahipliği yapıyor.
Raphael’in «Başkalaşım (Transfiguration)» resmi öne çıkan eserler arasında yer alıyor. Ani hastalığı ve 37 yaşında hayatını kaybetmesinden dolayı tamamlayamadığı, eksik olan yerlerini öğrencilerinin tamamladığı resim. Diğer yarım kalan eser ise Leonardo da Vinci’nin Aziz Hieronymus resmi.
Resim galerisinden sonra tekrar avluya dönüp, Pio-Clementino Müzesi’ne geçiyoruz.
Pio-Clementino Müzesi
Bu müze adını VI. Pius ve XIV. Clement’ten alıyor. İki papa sahip oldukları antik heykelleri burada tutuyorlardı. Zamanla bu koleksiyon genişleyerek günümüzdeki halini aldı. Bugün, Vatikan dünyanın en büyük antik heykel koleksiyonuna sahip müzesidir.
İlk olarak, orginal Grek heykellerin Roma döneminde kopyaları ile karşılaşıyorsunuz. Sonrasında nişlerinde heykellerin olduğu dairesel bir salon geliyor. Salonun ortasında, Mısır’ın kırmızı porfir taşından, 3 ton ağırlığında 7.5 metre çağında kocaman bir banyo teknesi var. İmparator Nero döneminden (MS 54-68) kalma bir tekne. Nero’nun meşhur Altın Evi (Domus Aurea)’nden getirilmiş. Nero’dan sonra Altın Ev yıkılıp yerine Kolezyum yapılmıştı.
Roma mitolojisinde Alcaus’un torunu Alcides yani Herkül’ün dev heykeli burada sergileniyor. Sanat tarihi açısından önemli bir heykel. Bu heykelle birlikte Herkül heykellerinde artık hiçbir hayvan uzvu kullanılmıyor. Eski yarı hayvan vücutlu heykellerin yerini tamamen insan vücudu alıyor. Helen sanatı başlıyor.
Goethe, Faust’unda bu Herkül heykelini kastederek “Şarkılar boşuna yoruluyor; taşlar nafile yere işkence ediliyor.” diyor. Herkül’ün sanatla bile canlandırılamayacağını ifade ediyor.
Juno Barberini ve Antino heykelleri de burada sergileniyor.
Galeri, çeşitli büstler ve hayvan heykelleri ile devam ediyor. Bunların birçoğu kopya. Roma döneminde parkları, evlerin bahçelerini süslemek için yapılmış. Orjinal olan metal heykeller çoktan eritilmiş. İstila ve savaşlardan sonra el değiştiren orjinal metal heykeller, eritilerek elde edilen maden kullanılırmış. Bu sebeple metal heykellerin çok azı günümüze kadar gelebilmiş. Gaziantep Zeugma Müzesi’nde sergilenen Mars Heykeli de bunlardan biridir. Mars heykelini buradan görebilirsiniz: Zeugma Mozaik Müzesi’nde Sergilenen Eserler
Heykel galerisinin sonu Sekizgen Avlu’ya çıkıyor. Vatikan’daki en ilginç heykeller bu avluya yerleştirilmiş.
Sekizgen Avlu’da dikkatimi çeken “Laocoön” heykeli oldu. Hikayesi, Aeneis destanına dayanıyor. Laocoön (Truvalı bir rahip) içinde Yunanlı askerlerin olduğu ağaçtan atın Troya’ya alınmaması için halkını uyarır. Apollo, rahibin planlarını engellemeye çalıştığını görür. Denizden iki dev yılan göndererek Laocoön ve oğullarını boğdurur.
Avluda daha başka mitolojik öğelerin olduğu heykeller de bulunuyor.
Pio-Clementino Müzesi’nden çıkarken karşılaştığım son eser, meşhur Belvedere Gövdesi « Torso of the Belvedere » oldu. M.Ö. 1. yüzyıldan Atinalı Apollonius’un imzasını taşıyor. Raphael’den Michelangelo’ya rönesansın en önemli sanatçılarının hayran olduğu bir heykel. Hatta, Michelangelo’nun “Ben bir Torso öğrencisiyim.” dediği bilinmektedir.
Chiaramonti Müzesi
Burası da adını bir papadan alıyor. Chiaramonti ailesinden Papa VII. Pius’tan. Çok sayıda kral ve mitolojik kahraman heykelleri var. Roma kralı Augustus’un meşhur portresi Prima Portalı Augustus heykeli burada sergileniyor. Müze’nin en sonunda Vatikan Kütüphanesi bulunuyor.
Vatikan Kütüphanesi
Vatikan Kütüphanesi dünyanın en eski, en büyük kütüphanelerinden biridir. Nadir Ortaçağ el yazmaları ve birçok incunabulum yani ilk basım kitaplara ev sahipliği yapmaktadır. Codex Vaticanus (bilinen en eski İncil) de burada bulunmaktadır.
Malesef kütüphane ziyarete kapalı. Sadece profesyonel araştırmacılar girebiliyor.
Harita Galerisi
Müzenin önemli sergilerinden biri de haritalara ait. Haritaların sergilendiği koridor formlu alanın tavanındaki göz alıcı 3 boyutlu süslemeler sizi Sistine Şapel’e hazırlıyor.
Sistina Şapeli
Vatikan Müzeleri’nin en önemli yeri Sistina Şapeli’dir. 15. yüzyıl Urbino ve Toskana ressamları tarafından süslenmiştir. Tavandaki freskolar Michelangelo’nun başyapıtlarından biridir. Sistina Şapel ile ilgili bu yazıya göz atabilirsiniz: Sistina Şapeli: Freskoların Büyülü Dünyası
Raphael Odaları
1508 yılında (yani Michelangelo’nun Sistina Şapeli’ndeki freskolara başladığı zaman), 25 yaşında genç bir ressam olan Raphael’den 4 odayı dekore etmesi istendi. Raphael’in fresklerle süslediği bu odalar Raphael Odaları olarak bilinmektedir.
Raphael freskleri yapmaya Della Segnatura adı verilen ikinci odadan başladı. Meşhur Atina Okulu freski bu odadadır. Sonrasında üçüncü oda Heliodorus ve birinci oda Borgo’daki Yangın ‘ın fresklerini yaptı. Son oda olan Sala di Costantino fresklerini onun öğrencileri yaptı.
Gregoryen Etrüsk Müzesi
Müzede, Etrüsk nekropolünde bulunan çok ilginç lahitler, bronzlar, vazolar ve diğer eserler sergileniyor. Sekiz ayrı salon var. Sekizinci salonun sonundaki merdiven, Firavun zamanından sanatsal eserlerin sergilendiği Gregoryen Mısır Müzesine çıkıyor.
Kısa Notlar
Burada, Vatikan Müzeleri gezinizi kolaylaştıracak ve size zaman kazandıracak bazı tecrübelerimi paylaşacağım.
Sıra beklememek ve eserler hakkında biraz daha bilgi edinebilmek için rehber eşliğinde bir tura katıldım. Hızlıca müzeye girdik. Sonrası da hızlı oldu. İçerisi çok kalabalık. Birçok yeri hızlıca gezmek zorunda kaldık. Müzede daha çok vakit geçirmek isterdim.
Vatikan Müzeleri Bileti
Vatikan’a gelmeden bilet ofisinin internet sitesinden biletlerinizi almanızı tavsiye ederim. Vatican Museums Online Ticket Office ya da müzenin önündeki bazen saatlerce süren kuyruğa girerek de alabilirsiniz. Ancak çok zaman kaybedersiniz.
Eğer internetten alamadıysanız, Vatikan civarında yürüyüş turları satan ofisler diğer bir seçenek olabilir. Bu şekilde sıra beklemeden müzeye girebilirsiniz. Ancak, müzeyi detaylı gezmek istiyorsanız turla gezmenizi pek tavsiye etmem. Çok hızlı geziliyor ve birçok şey atlanıyor. Yürüyüş turuna katılıp, müzeye girdikten sonra turdan ayrılıp kendiniz istediğiniz gibi gezebilirsiniz.
Son seçenek, müzenin önündeki kuyruğa öğlen vakti girmek. Kalabalık genelde sabah saatlerinde oluyor. Öğleye doğru azalmaya başlıyor.
Erken Kahvaltı
Online bilet seçeneklerinden biri de müzeye erken giriş ve kahvaltı. 07:15’te müzeye giriş ve 07:30 müzede kahvaltı. Sistina Şapelini kalabalık olmadan ziyaret etme imkanı sağlıyor. Vatikan müzelerini gezmek için en fazla zamanı bu şekilde kazanmış oluyorsunuz.
Vatikan Kıyafet Kuralları
Müzelere, kolsuz t-shirt, şort ve parmak arası terlikle girilmiyor. Diz altında olacak uzunlukta kısa pantalona izin veriliyor.
Açılış – Kapanış Saatleri
Pazartesi-Perşembe: 10:00 – 20:00
Cuma, Cumartesi: 10:00 – 22:00
Pazar günleri kapalı.