Agora, Antik Yunan şehir devletlerinde halkın toplandığı alandı. Krallar ve aristokratların verdikleri kararları halk burada öğrenirdi. Bu kararlar üzerine yine burada tartışırlardı. Sonraları buralarda ticari faaliyetler gelişti ve agora açık hava pazarlarına dönüştü.
Agora da zaten “toplanma yeri” anlamına geliyor. Antik Yunan şehir devletlerinin kalbinde yer alan bu alanlar sosyal hayatın geliştiği yerler. Halk burada politika, felsefe, din ya da günün öne çıkan diğer konuları hakkında konuşurdu. Bu konuşma ve tartışmaların demokrasiyi doğurduğu kabul ediliyor.
Diğer yandan da ticaretin geliştiği yerler buralar. Tüccarların çeşitli eşyalarını sattıkları dükkanları vardı. Zanaatkarlar da yaptıkları ürünleri buralarda satarlardı.
İlk Agoralar
Arkeolojik çalışmalar, agoraların geçmişinin erken neolitik döneme kadar uzandığını gösteriyor. O zamanlarda bu alanlar mezar yeri olarak kullanılmaktaydı. Miken uygarlığı zamanında agora yapısında ilk dönüşümler başladı, agora kamusal alan haline geldi.
İlk olarak, Atina’da şehre hakim bir alana kale yapıldı. Bu kale aynı zamanda kralların sarayı olarak hizmet verdi. Kalenin yakınına anıtsal mezarlar yapılarak bu alanlar agoraya dönüştü.
Sonrasında agoranın etrafına evler yapıldı. Agora yerleşim yerinin içerisinde kaldı. Ticari faaliyetler başladı ve açık pazar alanları haline geldi. Kamu binaları ve konutlar yapılmaya devam etti. Şehir devletlerinin merkezi oldu.
Antik Roma’da ise agoralara benzer forumlar vardı. En meşhur olanı Roma’da Palatino tepesinin altındaki Forum‘dur.
Atina Agorası
Atina Agorası, agora yapılarının en çok bilinenidir. Agora, Mikenliler tarafından Acropolis’in bulunduğu tepenin yamacında yapıldı.
Atina Agorası, birçok kaynakta demokrasinin doğduğu yer olarak geçiyor. MÖ. 6. yüzyıl ve MÖ. 1. yüzyıl arasında, önemli bir kamusal tartışma alanıydı. İbadet ve pazar yeri olarak Atina sosyal hayatının merkeziydi. Günümüze sıkça kullanılan Batı Medeniyeti kavramının temelleri burada atıldı.
Plato’nun oyunları burada sergilendi. Sokrates, buradaki ayakkabı tamircisinde hararetli tartışmalar yaptı. Sonra burada yargılandı ve idama mahkum edildi.
Antik Yunan şehirlerinden tüccarlar agoraya geliyorlardı. Takı, giysi, meyve hatta köle gibi her çeşit ürünü zengin Yunanlılara satıyorlardı.
İzmir (Smyrna) Agorası
Ülkemizdeki agora yapılarının en güzel örneklerinden biri İzmir’de bulunmaktadır. Smyrna Antik Kenti‘nin kalbinde yer alan agora bugün ziyaret edilebilmektedir. Antik dönemde, Ege’deki kent hayatının nasıl olduğuna dair önemli izler taşımaktadır.
