Afrika edebiyatı ile Nairobi’de Chinua Achebe’ nin Parçalanma romanı ile tanıştım. Büyük sürprizlerle dolu bir tanışma oldu. Afrika’nın kendi halinde bir kabilesinin kapıları açıldı. Sonrasında Afrika’nın heryerinden yazarları okumaya başladım. Oralara gidip gezmek kadar keyifli okumalardı. Aşağıda Afrika edebiyatından bazı öne çıkan eserleri bulabilirsiniz.
Parçalanma (Chinua Achebe)
Afrika edebiyatı nın en önemli isimlerinden Nijeryalı yazar Chinua Achebe’ nin eseridir. Romanın kahramanı Okonkwo’dur. Umuofia köyünde yaşayan Okonkwo’nun sürgüne gönderilmesi, yedi yılın ardından köyüne tekrar dönüşü anlatılıyor. Afrika’nın küçük bir köyünde yaşanılanlar, tahmin edilenin ötesinde farklı bir kültür. Günümüzde sıradanlaşan pek çok olayın bu kabilede nasıl da heyacan oluşturduğunu gözler önüne seriyor. Kendi halinde yaşayan bir köye sömürgecilerin gelişiyle yaşanan parçalanma, Chinua Achebe’ nin kaleminden bu muhteşem kitapta yer alıyor.
Afrika edebiyatında bir başyapıttan bahsetmek gerekirse, o yapıt Parçalanma’dır.
Boynunun Etrafındaki Şey (Chimamanda Ngozi Adichie)
Chimamanda Ngozi Adichie, bugün Afrika edebiyatının önde gelen yazarlarından biridir. Önceki eserleriyle önemli ödüller kazandı. Boynunun Etrafındaki Şey ile birlikte ilk defa çeşitli kısa hikayeleri bir kitapta topladı. Hikayeler Afrika’ da ve Amerika’ da yaşayan Nijeryalıların yaşadıkları zorlukları, ülkelerine duydukları özlemi anlatır. Yazar, Amerikalılar ile Afrikalıların hayatları arasındaki inanılmaz farklılıklara değiniyor. Amerikalılar için çok önemsenen şeylerin Afrika’da gülüp geçildiğini; Afrikalıların önemsediklerinin ise Amerika’da hiç de umursanmadığını anlatan kısa hikayeler.
Eve Dönüş (Yaa Gyasi)
18. yüzyılın Gana’sında iki farklı köyde doğan iki kızkardeşin hikayesi. Effia, bir İngilizle evlenir ve hayatına Cape Coast Kalesinde yaşayarak devam eder. Kızkardeşi Esi ise kalenin zindanlarına hapsedilir ve köle olarak satılır, Amerika’ya gönderilir.
Bir Buğday Tanesi (Ngũgĩ wa Thiong’o)
Uhuru, Swahili dilinde özgürlük anlamına gelen bir kelimedir. Kenya halkının İngilizlere karşı verdikleri bağımsızlık mücadelesi, 1963 yılında sonuçlanıyor. Kenya’nın bağımsızlığını kazandığı güne de Uhuru adı veriliyor. Ngũgĩ wa Thiong’o, Kenya’yı bağımsızlığa götüren yolda verilen mücadeleyi anlatıyor. Özellikle kırsaldaki halkın duygularını tüm detaylarıyla ele alıyor. Afrika edebiyatı anın önemli eserlerinden biridir.
Uyurgezerler Ülkesi (Mia Couto)
Mia Couto’nun Uyurgezer Ülkesi, Mozambik’in iç savaşı zamanında yaşananları anlatıyor. Kitabı okurken Mozambik tarihi hakkında birçok şey öğreniyorsunuz.
Uzun Bir Mektup (Mariama Ba)
Mariama Bai Senegalli bir romancıydı. Hayatı boyunca basılan tek kitabı “Uzun Bir Mektup” oldu. 1980 yılında Noma ödülünü kazandı. 20. yüzyılın en iyi Afrika kitabıları arasında gösteriliyor. Kitap temel olarak dul bir kadının arkadaşına yazdığı uzun mektuplardan oluşuyor.
Balıkçılar (Chigozie Obioma)
Bir delinin kehanetine inanan Nijeryalı birinin korkusunu ve ailesinin yok oluşunu anlatıyor. Mutlu bir hikaye değil.
Aç Yol (Ben Okri)
Nijerya’ da varoş bir mahallede yaşayan Azaro ve ailesinin verdiği olağanüstü mücadeleye mercek tutulmuş. Gerçek dünya ile ruhlar alemi arasında gidip gelmeler, bazan da iki alemin karşımı olan sahneler.
Aradaki Nehir (Ngũgĩ wa Thiong’o)
Aradaki Nehir, Kenya’ anın Makuyu ve Kameno civarındaki yaşamı anlatan bir kitap. Afrika’ daki meşhur misyoner Livingstone zamanında kabilelerle olan gerilimleri anlatıyor.
Cennet (Abdulrazak Gurnah)
Abdulrazak Gurnah ismini, 2021 yılında Nobel Ödülleri sonrasında duydum. Afrikalı bir yazarın Nobel Edebiyat Ödülü alması ilgilimi çekmişti. Hemen yazarın bu romanını alıp okumaya başladım.
Cennet romanı, Abdulrazak Gurnah’ın en öne çıkan eseridir. Bir ticaret grubunun Zanzibar’da başlayan ve Doğu Afrika’nın içlerine devam eden yolculuklarında başlarından geçenler anlatılıyor. Romanın kahramanı Yusuf, Zanzibar’da henüz bir çocukken babasının borçlarından dolayı amcasına rehin veriliyor. Amcası da Yusuf’u yanına alıp bu yolculuklara dahil ediyor. Kitapta, seyahat ederek karşılaşamayacağınız bir çok detaya yer verilmiş.
Artık Huzur Yok (Chinua Achebe)
Chinua Achebe’ nin Afrika üçlemesinin ikinci kitabıdır.
Tanrının Oku (Chinua Achebe)
Chinua Achebe’ nin Afrika üçlemesinin son kitabıdır.