İskender Lahdi, İstanbul Arkeoloji Müzesi‘nde sergilenen başyapıtlar arasında kuşkusuz en çok ilgi görenidir. Osman Hamdi Bey’in önderliğinde yapılan Sayda kazılarında bulundu. Lahdin ismi her ne kadar İskender olsa da, lahit Sayda Kralı Abdalonymos‘a aittir.
Sayda, Beyrut’un güneyinde Akdenize kıyısı olan bir liman şehridir. Geçmişi antik döneme kadar uzanan, oldukça zengin kültürel birikime sahip bir şehir. MÖ. 4. yüzyılda Büyük İskenderin eline geçti. Sonrasında defalarca el değiştirdi ve 17. yüzyılda da Osmanlı Devleti’nin eline geçti.
Şehrin bu özelliği arkeologların büyük ilgisini çekti. Türk arkeolojisine ve müzeciliğine büyük katkısı olan Osman Hamdi Bey de, 1887 yılında Sayda’da kazı çalışmalarına başladı. Kazılar sonucunda birçok lahit açığa çıkarıldı. Ağlayan Kadınlar lahdi ve Tabnit lahdi de bunlar arasındaydı. Ancak kazının yıldızı, üzerinde Büyük İskender‘in savaş ve av sahnelerinin olduğu İskender Lahdi idi.
Lahdin Üzerindeki Betimlemeler
İssos Savaşı Sahneleri
Abdalonymos, MÖ. 332 yılında Büyük İskender tarafından Sayda kralı olarak ilan edildi. Abdalonymos da İskender’e ithafen mezar taşına İskender’in hayatından bazı kareleri resmettirdi. Bunlardan ilki Büyük İskender’in Pers İmparatoru Darius’u yendiği İssos Savaşı’na ait.
İskender, bu savaşta Pers ordularını feci bir şekilde yenerek Anadolu’dan çıkardı. Sonrasında doğuda Grek kültürü etkili oldu ve Helenistik dönem başladı.
İskender bu sahnede, atı üzerinde savaşırken resmedilmiş. Başında aslan postu, elindeki mızrak karşısındaki Pers askerine fırlatırken. Aradan binlerce yıl geçmesine rağmen lahit yapılırken kullanılan boyanın izleri hala görülebiliyor.
Aslan Avı Sahnesi
Lahdin diğer uzun kenarında ise, İskender ile Abdalonymos’un aslan avından bir kare resmedilmiş.
Abdalonymos’un Panter Avı
Lahdin kısa kenarlarından birinde yine bir av sahnesi var. Burada Abdalonymos’un panter avından bir sahne görülüyor. Lahdin diğer kısa kenarında ise Gazza savaşından bir kareye yer verilmiş.
Lahdin Özellikleri
İskender lahdi MÖ. 4. yüzyılın sonlarına doğru yapıldı. Tasarımı antik Yunan tapınaklarını andırmaktadır. Lahdin yapımında kullanılan mermer Attika’daki dağlardan çıkarılmıştır.
Lahdin üzeri olağanüstü kabartmalarla donatılmıştır. Bu kabartmalar, Helenistik dönemin en önemli örneklerinden biri olarak kabul edilir. Savaş ve av sahnelerindeki betimlemeler oldukça detaylı ve gerçekçidir. Adeta sizi o anın içerisine sürüklüyor.
Lahit Nedir?
Lahit, kutu şeklinde bir mezardır. Kelime kökeni itibariyle de “et yiyen taş” anlamına gelen Yunanca kelimelerin birleşiminden türemiştir. Bazı lahitler sade bir tasarıma sahipken bazıları ise oldukça süslüdür. Burada olduğu gibi.
İskender Lahdi Nereden Getirildi?
İskender Lahdi, Lübnan’ın en büyük şehirlerinden biri olan Sayda’daki bir nekropolden getirildi. Lahdin bulunduğu yer, antik dönemde kentin kraliyet mensuplarının gömüldüğü bir nekropol alanıydı.
İskender lahdi ile bulunan diğer lahitlerin İstanbul’a getirilmesi kolay olmadı. Lahitlerin bulunduğu nekropolden limana kadar ahşap raylar döşendi. Lahitler bu raylar üzerinde kaydırılarak limana getirildi. Orada bir gemiye yüklenerek, deniz yoluyla İstanbul’a taşındı.
Yukarıdaki resim lahdinin bulunduğu yerden nasıl taşındığını gösteriyor. 1 numara ile Osman Hamdi Bey gösterilmiş. 2 numara ise İskender Lahdi.
Video
Aşağıdaki videoda İskender Lahdi’ni daha detaylı olarak inceleyebilirsiniz.