Celsus Kütüphanesi, Efes Antik Kenti’nde bulunmaktadır ve en önemli Antik Yunan kalıntılarındandır. Kütüphaneyle amfi-tiyatroyu geçtikten sonra karşılaşırız. Ama asıl karşılaşma antik kentin yukarılarına kadar çıkıp, agora’dan geri dönerken olur. Herakles Kapısı, Yamaçeveler derken tam karşıda muhteşem görüntüsüyle Celsus Kütüphanesi vardır.
Kütüphane, Efes dendiğinde ilk akla gelen bu manzaranın tam ortasında yer alır. Bir zamanlar 20 milyon liralık banknotların arka yüzünü süsleyen manzara.
Celcius Kütüphanesi MS. 117 yılında inşa edildi. Kütüphane aslında, Senatör Tiberius Iulius Celsus Polemaeanus için yapılmış bir anıt mezardı. Roma konsülü olan oğlu Tiberius Iulius Aquila, babasının anısına yaptırmıştı. Celsus’un mezarı zemin katın altında, girişin karşısındaydı ve üzerinde bir Athena heykeli vardı. (Athena, Yunan mitolojisinde bilgeliğin tanrıçası. Roma mitolojisindeki karşılığı, Minerva.)
Celsus Kimdir?
Sardis’ de doğduğu tahmin ediliyor. Romalı bir şövalyenin oğlu. Görece zengin bir ailenin çocuğuydu. Hukuk okudu. MS 68′ de askeri kariyeri başladı. İskenderiye, Roma, Kapadokya, Suriye gibi çeşitli yerlerde görev yaptı. Son olarak Efes’e geldi.
Kütüphane ve anıt mezar ne alaka derseniz, bu eski bir gelenek. Antik Yunan’da, zengin insanlar yaptıkları hizmetlerden dolayı doğdukları yerlerde bu tür anıtsal yapılarla onurlandırılırlardı.
Kütüphane mimari olarak etkileyici bir yapı. Kütüphanenin girişindeki sütunlar, antik dönem taş işçiliğinin muhteşem örnekleriyle süslenmiştir. Tek parça olan mermer sütunlardan bal renginde olanlar Afyonkarhisar’ dan getirilmiş. Diğer mermerler ise Efes bölgesine ait.
Celsus Kütüphanesi, İskenderiye ve Pergamon’ un ardından antik dünyanın en zengin üçüncü kütüphanesiydi. El yazmaları duvarlardaki nişlerde bulunan dolaplarda tutulurdu. Kütüphanede, 12000 den fazla eser vardı.
Giriş kısmındaki sütunları süsleyen dört tane heykel bulunmaktadır. Bunlar Sofya, Episteme, Ennoia ve Aret heykelleridir. Orjinalleri Viyana’da Sanat Tarihi Müzesi’nde segilenmektedir. Bu eserleri ve Viyana’daki diğer eserleri bu bağlantıdan inceleyebilirsiniz: Ephesos Museum
Sofya heykeli: Bilgeliği temsil eder.
Aret heykeli: Cesareti temsil eder.
Episteme heykeli: Bilgiyi temsil eder.
Ennoia heykeli ise düşünceyi temsil eder.
Kaynaklar:
- The Celsus Library in Ephesus, Volker Mmichael Strocka.